De dictatuur van de apathie
Op social media delen we graag wijze spreuken die leuk zijn opgemaakt. Een spreuk die ik heel veel voorbij zie komen is deze: “Be the change that you want to see in the world”. Een spreuk die aan Gandhi wordt toebedeeld, maar wat zoekwerk maakt me duidelijk dat Gandhi dit nooit gezegd heeft. Hooguit zou je deze mooie zin kunnen destilleren uit wat hij wél zei: “We spiegelen de wereld maar. Alle neigingen die aanwezig zijn in de uiterlijke wereld zijn te vinden in de wereld van ons lichaam. Als we onszelf zouden kunnen veranderen, zouden de neigingen in de wereld ook veranderen”.
Verander jezelf dus en de wereld om je heen zal een veranderen. Een inspirerende gedachte. En hoewel we de eerste zin vrolijk delen via social media en blijk geven van ons geloof in deze zin, zie ik maar weinig mensen die de verandering die ze zouden willen zien ook daadwerkelijk belichamen.
Ik zie eerder een soort van apathie om me heen. We beseffen wel dat het allemaal anders zou kunnen, maar we lijken niet echt te geloven dat we dat zelf zouden kunnen vormgeven. Nooit eerder was er zo weinig vertrouwen in de politiek, terwijl we gek genoeg ook nooit eerder zoveel krachtige communicatiemiddelen tot onze beschikking hadden om een verandering ook daadwerkelijk mogelijk te maken.
De landelijke politieke arena is veranderd in circus vol roeptoeterende, onbekwame mensen die vooral politiek lijken te bedrijven om zichzélf op de kaart te zetten. Ze duwen en ze trekken, beledigen en schreeuwen maar voor echte verandering zijn ze niet. Wie immers verandering wil zal met positieve, nieuwe ideeën moeten komen die ons een wereld laten zien die er nog niet is. Krachtige visionairs die geen genoegen nemen met de status quo van de huidige politieke en economische krachten. Mensen die volle bak gaan voor échte verandering met goede, werkbare ideeën.
Nooit eerder was er een tijd waarin de mensheid eenvoudiger te mobiliseren was dan onze tijd. De komst van internet, smartphones en social media hebben macht gegeven aan de man in de straat. Werkelijk iedereen kan zijn of haar ideeën in zeer korte tijd wereldkundig maken en een ’tribe’ vormen met andere mensen met hetzelfde gedachtengoed. Nooit in de geschiedenis van de mensheid was de mens in staat om zo snel te communiceren, ideeën te delen en grote groepen mensen te mobiliseren.
Via burgerbewegingen wordt druk uitgeoefend op ouderwetse besluitstructuren en hier en daar is de kracht van gewone burgers duidelijk te merken. Denk bijvoorbeeld aan het collectief inkopen van energie, het oprichten van zorgcoöpereraties en de WhatsApp burgerwachten in veel wijken in Nederland.
Maar gek genoeg hebben de technologische mogelijkheden niet geresulteerd in meer inspraak van de man (of vrouw) in de straat. Binnen onze neoliberale politiek en de verstrekkende gevolgen van de globalisering is de kloof tussen mensen met geld en macht alleen maar groter geworden. De onvrede in de samenleving is ondanks onze hoge mate van welvaart bijzonder groot.
Dus hoewel gewone burgers meer mogelijkheden dan ooit te voren tot hun beschikking hebben, lijkt de bereidheid om stevig in te gaan tegen de heersende elite juist af te nemen. In plaats daarvan kijken we hoofdschuddend naar Zondag met Lubach om te zien wat er allemaal mis is met ons land, we vullen de zoveelste online petitie in en we ventileren onze mening via social media. Maar écht in actie komen doen we niet.
Ik vraag me af hoe dat komt. In de tachtiger jaren gingen zo’n 400.000 mensen de straat op om te demonstreren tegen de aanwezigheid van 23 kernbommen in ons land. Tegenwoordig brengt een demonstratie tegen die nog altijd aanwezige bommen hooguit 50 man op de been. Dus hoewel ’the people’ veel meer ‘power’ kunnen hebben dan in de roerige jaren zeventig en tachtig, is de bereidheid tot actie en verandering in elkaar gezakt als een pudding.
Het lijkt wel of we moe zijn geworden van de grote idealen en beseffen dat het allemaal geen enkele zin heeft. Elke goede daad van verandering verdampt sissend op de gloeiende plaat van de werkelijkheid. In onze dagen lijkt geen plaats voor een Martin Luther King – ook zo iemand van wie we graag mooie citaten delen.
Kennelijk leven die citaten nog steeds, maar is de actie en de offerbereidheid helemaal verdwenen. Hoe komt het toch dat we accepteren dat de banken die de economische crisis hebben veroorzaakt nog steeds bestaan en sterker dan ooit in het zadel zitten? Hoe komt het dat we de klimaatafspraken van Parijs niet gaan halen? Waarom accepteren we dat in Nederland 45% van de toename in rijkdom naar de rijkste 1% van ons land ging de afgelopen jaren? Waarom accepteren we eigenlijk dat een ziekenverzorgende bijna 40% van de tijd bezig is met administratieve handelingen in plaats van werkelijk te kunnen zorgen?
We lezen de goed onderbouwde artikelen van De Correspondent en delen deze vervolgens weer op social media waarbij we allerlei fronsende poppetjes plaatsen, maar we doen verder helemaal niks wat een verandering teweeg zou kunnen brengen.
Misschien kun jij me helpen om te begrijpen waarom burgers zich niet verenigen in krachtige bewegingen die de status quo in onze samenleving gaan doorbreken. Niet alleen maar zeuren dat je tegen iets bent, maar vanuit je God gegeven mogelijkheden een eerste stap zetten op weg naar daadwerkelijke veranderingen. Naar een wereld waar mensen solidair zijn met elkaar en werkelijk ieder mens waardevol is? Leg het me alsjeblieft uit.
5 Comments