Ecologische gerechtigheid als focus
De vakantie is weer voorbij en een nieuw seizoen in de kerk staat weer voor de deur. Ieder jaar kies ik een persoonlijk thema waar ik me in verdiep en waar ik een bijdrage aan probeer te leveren. Afgelopen jaar was mijn thema ‘eenzaamheid’. Ik las me stevig in, verplaatste mijn buurtdominee activiteiten naar mijn eigen buurtje, werd bestuurslid van het nieuwe wijkplatform in onze wijk en voerde gesprekken met de wethouder sociale zaken.
Via het wijkplatform en mijn activiteiten in de buurt zal dit thema ook dit jaar weer de nodige aandacht krijgen, maar ik houd ervan om aan het begin van het seizoen een nieuw thema te kiezen. Voor dit seizoen heb ik gekozen voor ecologische gerechtigheid, een onderwerp wat me enorm interesseert.
Veel vormen van onrecht zijn goed aan te pakken. Denk aan het werk van Compassion of IJM. Het bevrijden van mensen uit armoede of slavernij. Sociale gerechtigheid heeft meestal een helder, oorzakelijk verband. Het blijft hard werken natuurlijk, maar het is vaak al snel duidelijk hoe de zaken ervoor staan. Bij economische gerechtigheid is dit niet altijd zo helder óf zijn we zo gewoon aan bepaalde economische modellen dat zo’n model ons ‘normaal’ is geworden.
Denk aan de effecten van het neoliberalisme wat de marktwerking voorop stelt en de invloed van collectieve voorzieningen terugdringt. Door die globalisering van de markt is het goedkoper om bronwater uit Hongkong in Nederland te kopen dan in Hongkong zelf. Westerse landen varen wel bij deze economie, maar derdewereldlanden betalen de prijs. Er is sprake van verregaande ongelijkheid en slavernij heeft een mooi economisch jasje gekregen. Omdat het gaat om een systeem met mechanismen is het niet precies duidelijk wie schuld heeft aan de vorming van deze ongelijkheid. Trouwens, veel zaken zijn bij wet geregeld en in sommige gevallen worden machtige bedrijven door de wet beschermd terwijl arme boeren in het ongelijk worden gesteld (denk aan de vele rechtszaken tegen arme boeren in India door Monsanto).
Om echt iets te doen aan dit soort oneerlijke economische systemen zou je een revolutie moeten starten óf een alternatieve economie moeten vormen binnen het oude systeem. Maar om dat te doen heb je massa nodig – veel mensen die inzien dat het onjuist is zoals de zaken zijn geregeld en die alternatieve economieën gaan vormgeven. Daar zijn gelukkig talloze voorbeelden van, maar het machtige neoliberalisme blijft gewoon overeind staan. Complexe materie die je niet even gemakkelijk in een preek kunt verwerken maar die het leven van miljoenen mensen ondraaglijk maakt.
Bij ecologische ongerechtigheid wordt het nóg een stuk ingewikkelder. Er is niet zozeer sprake van een systeem wat onrecht brengt, maar een bepaalde levensstijl waarbij ook nog eens niet heel helder te maken is wat de gevolgen zijn van onze keuzes. Ik zal het proberen uit te leggen: als iedereen zou leven als een Nederlander, dan hebben we 3,5 aardbollen nodig om te voldoen aan de consumptie. Wereldwijd bedraagt de ecologische voetafdruk anderhalve aarde. Dus wij Nederlanders gebruiken teveel grondstoffen etc. ten opzichte van andere bewoners van deze planeet. Dat is onrecht.
Wij leven in luxe en overdaad terwijl een deel van de wereld sterft van de honger. Sterker nog: ruim anderhalf miljard mensen zuchten onder overgewicht, terwijl 925 miljoen mensen te weinig te eten heeft. Natuurlijk, dat heeft ook te maken met slechte en goedkope voeding, maar ook met de verdeling van voedsel. Daarnaast veroorzaakt het consumptiegedrag en de CO2 uitstoot van de Westerse landen elders in de wereld problemen. Willem Schinkel, socioloog, zei daar ooit over in het televisieprogramma Buitenhof: “De echte misdaad is ecologische rampen natuurrampen te noemen. Ze zijn door de mens gemaakt. En het is belangrijk te kijken door specifiek wélke mensen ze gemaakt zijn”.
De wijze waarop wij hier in het Westen leven brengt grote schade toe aan onze aarde en aan onze medemens. Dat kan zo niet langer. Maar ingewikkeld is het wel. We weten dat (veel) vlees eten bijzonder veel impact heeft op onze aarde. Maar als ik geen vlees meer eet, zie ik nog geen directe gevolgen voor het milieu. Als ik besluit om minder te consumeren, dan wordt wat ik bespaard niet ineens afgeleverd bij een arm gezin in India. Het gaat om een grote, collectieve verandering anders heeft het geen effect. En dat verlamt veel mensen. Het probleem is groot dus doen we niets of veel te weinig.
Nou, daar wil ik me het komende seizoen dus mee bezig houden. En dan met name de rol van de kerk, want als het gaat om ecologie dan is de kerk niet bepaald een voortrekker in onze cultuur. Mocht je goede boekentips of filmtips hebben, dan hoor ik het graag. Ik kom nog niet veel verder dan het aanstippen van het probleem. Wat zijn echte, duurzame oplossingen? Laat vooral je commentaar achter onder dit bericht!
2 Comments