Eenvoud (1)
Wie begint te reflecteren op het leven van Franciscus van Assisi kan niet om het begrip “eenvoud” heen. Franciscus kwam uit een rijke familie en als gevolg van zijn bekering en toewijding aan Christus begon hij zijn bezit weg te geven, tot groot ongenoegen van zijn vader. Het werd zo erg dat zijn vader hem voor het gerecht sleepte en Franciscus moest voor de bisschop verschijnen in het jaar 1206.
Zijn vader klaagde zijn zoon aan bij de bisschop en eiste al het geld van zijn zoon terug. Daarop gespte Franciscus voor het oog van alle aanwezigen zijn beurs los en wierp die zijn vader voor de voeten. Vervolgens kleedde hij zich uit tot op het naakte lijf en gooide kledingstuk voor kledingstuk voor zijn vader neer. Nu kwam de bisschop achter de jongeman staan en sloeg zijn mantel om hem heen. Vanaf dat moment was het voor iedereen duidelijk, dat Franciscus voortaan niet meer bij zijn aardse vader hoorde, maar bij zijn Vader in de hemel, en bij de Kerk van diens Zoon, Jezus Christus.
Zonder bezit
Een eenvoudig leven is voor Franciscus het startpunt van het geestelijk leven. Hij schrijft daar het volgende over: “Als we bezittingen hadden, zouden we gedwongen moeten worden om wapens te hebben om ze te beschermen, omdat bezittingen een oorzaak zijn van geschillen en strijd, en in veel opzichten zouden we gehinderd worden in het liefhebben van God en onze naaste. Daarom willen we in dit leven geen tijdelijke bezittingen hebben”.
Franciscus vind dat veel mensen hun leven onnodig gecompliceerd maken terwijl ze een knagend gevoel van ontevredenheid hebben. Juist bezit is volgens Franciscus een aanleiding voor ontevredenheid omdat er altijd meer te bezitten valt. In een wereld waar billboards ons op elke hoek van de straat toeschreeuwen: “Koop mij!” is dat een stevig woord om te overdenken. Toen Franciscus zijn mantel (voor de zoveelste keer) weggaf aan een bedelaar zei hij: “We hebben ons bezit in bruikleen, totdat we iemand tegenkomen die er meer behoefte aan heeft”. Toen zijn broeders begonnen te klagen zei Franciscus: “God, de grote Aalmoezengever zal het als diefstal beschouwen als ik niet geef wat ik heb aan iemand die het nodig heeft”.
De Paus van de eenvoud
Toen Jorge Bergoglio in maart 2013 werd gekozen als de 266ste Paus begon hij zijn eerste speech als Paus met de eenvoudige woorden: “Buona Sera. Goedenavond”. Deze start zou gevolg worden door een hele serie aan veranderingen in het Vaticaan. Hij woont niet in het Pauselijk Paleis, waar de meeste pausen woonden, maar in het gastenverblijf. Hij verbindt zich aan het volk en leeft een sober leven zoals hij dat altijd gewend was, ook al woont hij in het Vaticaan omringd door weelde en kunstschatten. Hij beschuldigde mede kerkleiders van hypocrisie en het vergeten dat Jezus Christus lepralijders baadde en met prostituees at.
In zijn kersttoespraak van 2014 gaf de Paus de eigen kerk en haar curie er stevig van langs door een lijst van 15 kwalen voor te lezen waar de kerk volgens de Paus aan zou lijden. De stevige woorden die opriepen tot een verregaande bekering vielen niet in goede aarde bij de curie, maar de Rooms-Katholieke gelovigen waren er erg blij mee. Bekijk de lijst hier en reflecteer daar eens een tijdje op over de stand van zaken in je eigen leven. Van welke van de 15 hebben jij en ik een verregaande bekering nodig?
Wat is genoeg?
In 2015 schreef ik een boek met de titel: “Tegen de draad” waarin ik op basis van het bijbelboek Exodus op zoek ga naar een economie van genoeg. Ik schreef: “Hoeveel is genoeg? Misschien is dat wel een van de moeilijkst te beantwoorden vragen die er zijn. Het is natuurlijk ook vooral een vraag die beantwoord moet worden door iemand die leeft in een Westers land met voldoende mogelijkheden om zich te ontwikkelen in de richting die hij of zij wenst. Leef je in een land in de derde wereld, dan heb je waarschijnlijk andere vragen: ‘hoe kom ik vandaag aan voldoende voedsel voor mij en mijn gezin?’. Vragen over genoeg vanuit het perspectief van overdaad is vooral een luxe vraag, maar toch noodzakelijk. Als je net als ik in Nederland woont weet je dat wij te kampen hebben met teveel. Teveel informatie, teveel muziek, teveel boeken, teveel cd’s en altijd te weinig tijd om te kunnen doen wat we allemaal zouden kunnen doen met de mogelijkheden die wij hebben”.
Zo’n zoektocht mondt jammer genoeg al snel uit in wetticisme en dat is de dood in de pot wat mij betreft. Het zoeken naar genoeg kan alleen uit liefde worden geboren, anders zijn het dode werken die slechts bedoeld zijn om de ander de maat te nemen en zelf met de borst vooruit rond te lopen. Ik schreef daarover: “De vraag naar genoeg is een vraag die met name voor christenen een spagaat kan veroorzaken. Maar al te makkelijk wordt de nieuw ontdekte levensstijl een strak wetticisme wat de vreugde van het leven negatief beïnvloedt. De vrijheid in Christus lijkt dan ver te zoeken en wat ontspannend zou moeten zijn (vrijheid) wordt een nieuwe burgerlijk wetboek (wetticisme) wat ook anderen gaat beïnvloeden”.
Op weg naar vrijheid
Thomas de Celano was de eerste hagiograaf van Franciscus en omdat hij in dezelfde tijd als Franciscus leefde hebben zijn woorden (hoewel erg lovend) grote betekenis. Volgens Celano was Franciscus vooral bezig om vrij te zijn van de dingen van deze wereld opdat de sereniteit van zijn geest niet werd verstoord, zelfs niet voor een uur, door een vlekje van iets dat slechts stof was. Dat is geen wetticisme, maar fócus. Je richten op datgene wat je echt belangrijk bent gaan vinden en zorgt dat de ruis om je heen verdwijnt zodat je je goed kunt concentreren op wat je gekozen hebt.
Het valt niet mee om in onze dagen van overdaad keuzes te maken die in het verlengde liggen van de eenvoud van de twee Franciscussen en dus in het verlengde van Jezus Christus. Wat zou volgens jou een mooie manier zijn om hier mee te starten zonder dat je vervalt in wetticisme? Kunnen we deze reflectieve tijd gebruiken om ons leven anders in te richten op een vreugdevolle manier?
Ik ben benieuwd naar jouw observaties! Je begrijpt dat ik meerdere blogs zal schrijven over dit fundamentele onderwerp in de orthopraxie van de beide Franciscussen.
2 Comments